افسانه‌ی هارپ

در طول سال‌های اخیر، تقریبا پس از هر زلزله‌ی شدیدي در نقاط مختلف دنیا، شایعاتی مبنی بر این‌که ایالات‌متحده‌ی آمریکا با استفاده از ابرسلاحی به نام «هارپ» (HAARP) می‌تواند زلزله‌هایی مصنوعی در نقاط مختلف جهان ایجاد کند، پخش می‌شوند.

حادثه‌ی دردناکی که در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۹۶ در غرب کشورمان روی داد هم از این نوع شایعات در امان نماند و مدت کوتاهی پس از این زلزله، ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شدند که مدعی بودند مدارکی دال بر دست داشتن هارپ در این حادثه هستند.

اما آیا واقعا چنین ادعاهایی صحت دارند؟ به‌عبارت‌دیگر، آیا مدارکی وجود دارند که نشان دهند پروژه‌ی هارپ می‌تواند سلاحی خطرناک برای بشریت باشد؟

«برایان دانینگ» (Brian Dunning) در این مقاله تلاش دارد تا نگاهی علمی به این نوع ادعاها داشته باشد و پاسخی برای این سوال پیدا کند.

آماده‌اید با او در این سفر همراه شویم؟در این مقاله می‌خواهیم نگاهی به ادعاهایی که در مورد هارپ می‌شود بیندازیم، اما پیش از هر چیز، بیایید ببینیم که هارپ واقعا چیست و چه توانایی‌هایی دارد؟

اولین نکته در مورد هارپ این است که هیچ‌چیز مخفیانه یا محرمانه‌ای در مورد آن وجود ندارد. برای بازدید از این سایت، نیازی به داشتن مجوزهای امنیتی نیست و هرکسی می‌تواند به محوطه‌ی این پروژه برود و از آن بازدید کند.

حتی مسئولان این پروژه هم هرساله در زمان مشخصی در تابستان، درهای مجموعه را به روی عموم باز می‌کنند تا هر کس که مایل است، بتواند همه‌چیز را در مورد آن ببیند و بداند. سپس در باقی زمان‌های سال، این پروژه‌ی تحقیقات به کارهای معمول خود ادامه می‌دهد.

چند دانشگاهی که در مجموعه‌ی تحقیقاتی هارپ مشارکت دارند، عبارتند از: «دانشگاه آلاسکا» (University of Alaska)، «استنفورد» (Stanford)، «پن استیت» (Penn State)، «کالج بوستون» (Boston College)، «دارتموث» (Dartmouth)، «کرنل» (Cornell)، «دانشگاه مریلند» (University of Maryland)، «دانشگاه ماساچوست» (University of Massachusetts)، «ام آی تی» (MIT)، «دانشگاه پلی تکنیک» (Polytechnic University)، «دانشگاه کالیفرنیا (لس آنجلس)» (UCLA)، «دانشگاه کلمسون» (Clemson University) و «دانشگاه تولسا» (University of Tulsa).

علاوه بر این‌ها، مؤسسات تحقیقاتی مختلفی هم از سراسر جهان، با این پروژه همکاری نزدیک دارند که فهرست اسامی آن‌ها از حوصله‌ی این متن خارج است.

بااین‌حال، محل اصلی این پروژه، آن‌قدرها محدوده‌ی وسیعی را در اختیار ندارد. اگر در گوگل ارث روی محل این پروژه در آلاسکا بروید، خواهید دید که چیز زیادی آن‌جا وجود ندارد.

حتی پارکینگ آن‌جا هم آن‌قدرها بزرگ نیست و در تصویر هوایی فعلی آن، تنها چهار اتومبیل در آن پارک شده‌اند.

• هارپ چیست؟

پروژه‌ی «هارپ» که مخفف «High Frequency Active Auroral Research Program» به معنی «برنامه‌ی پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا» است، شامل یک رصدخانه و محوطه‌ای به مساحت حدودی ۳/۱۱ هکتار است.

در این محوطه، ۱۸۰ آنتن فرکانس بالا قرار دارند که ارتفاع هرکدام از آن‌ها به حدود ۲۲ متر می‌رسد.

هر یک از این آنتن‌ها دست‌بالا ۳۶۰۰ کیلووات توان دارند، یعنی چیزی حدود ۷۵ برابر یک ایستگاه رادیویی معمولی که البته این مقدار انرژی، کسر بسیار ناچیزی از میزان تشعشعاتی است که در هنگام یک توفان خورشیدی معمولی به زمین می‌رسد.

با وجود آن‌که رصدخانه به‌طور مستمر کار می‌کند، آنتن‌های فرکانس بالا، تنها در مواقعی خاص مانند زمان‌هایی که فعالیت تحقیقاتی بخصوصی موردنیاز باشد به کار می‌افتند.

چنین وضعیتی تقریبا ماهی یک‌بار پیش می‌آید.

متأسفانه باید به نظریه‌پردازان توطئه و طرفدارانشان بگوییم که هارپ به‌هیچ‌عنوان قادر به دست‌کاری آب‌وهوا نیست.

امواج راديويي مخابره‌شده به‌وسیله‌ی هارپ نمی‌تواند توسط «تروپوسفر» (troposphere) یا «استراتوسفر» (stratosphere) جذب شوند. تنها «یونوسفر» (ionosphere) است که این امواج را جذب می‌کند و خب، چندین کیلومتر با بالاترین لایه‌های اتمسفری فاصله دارد.

بخش‌های مختلف لایه‌ی یونوسفر تقریبا به‌صورت دائم و هر روزه با امواج و تشعشعات خورشیدی ساخته و جایگزین می‌شوند.

شب‌هنگام، سطح یونیزه شدن در ارتفاع پایین‌تر یعنی بین هشتاد تا صدوشصت ‌کیلومتری به‌سرعت کم می‌شود، اما در ارتفاعات بالاتر یعنی ارتفاع بالاتر از ۳۲۰ کیلومتر تقریبا تمام شب طول می‌کشد تا این بخش‌های یونیزه‌شده پراکنده شوند.

در طول شب، زمانی که یونوسفر طبیعی در وضعیت حداقلی خود قرار دارد، هارپ می‌تواند نوعی شفق قطبی ضعیف را تولید کند.

البته با این‌که این امواج، تأثیر زیادی ندارند، اما می‌توان با دستگاه‌های خاص رصد، تأثیرشان را دید. در طول روز، امواج خورشیدی آن‌قدر با قدرت یونوسفر را یونیزه می‌کنند که اثرات بسیار ضعیف هارپ نمی‌توانند کوچک‌ترین تأثیری بر این لایه بگذارند.

بنابراین به‌محض این‌که آنتن‌های هارپ خاموش شوند، اثرات آن تقریبا بلافاصله از بین می‌روند.

• هدف هارپ چیست؟

حال ممکن است بپرسید: «پس هارپ به چه درد می‌خورد؟» یا «اگر قرار نیست کسی بتواند با آن، دنیا را به نابودی بکشاند، پس به چه کار می‌آید؟»

سیگنال‌های بسیار زیادی با اهداف مختلف ارتباطی معمول یا نظامی به‌سوی اتمسفر مخابره می‌شوند. موشک‌های هدایت‌شونده با سیگنال‌های دیجیتال کنترل می‌شوند.

این سیگنال‌ها ممکن است به‌وسیله‌ی انواع مختلفی از عوامل طبیعی یا مصنوعی، مسدود شوند.

«سیستم‌ موقعیت‌یابی جهانی» (Global Positioning System) یا به‌اختصار GPS هم مانند دیگر سیستم‌های مشابه، می‌بایست بدون توجه به وضعیت آب‌وهوایی یا مغناطیسی به انسان‌ها در مکان‌یابی کمک کند.

مطالعه‌ی این نوع اثرات محتمل بود که «دارپا» (DARPA) و نیروهای هوایی و دریایی ایالات‌متحده‌ی آمریکا را بر آن داشت تا بودجه‌ای را برای مجموعه‌ی تحقیقاتی هارپ در نظر بگیرند.

علاوه بر این‌ها، هارپ توانست امواجی با «فرکانس بسیار پایین» (Extremely Low Frequency) -یعنی چیزی حدود یک هرتز- را که به ELF هم شهرت دارند، روی یونوسفر انعکاس دهد.

این امواج می‌توانند برای ارتباطات معمولی مانند ارتباط با زیردریایی‌ها مورد استفاده واقع شوند، اما پیش از آن‌که بخواهید این‌طور نتیجه بگیرید که امواج ELF قادر به تولید زلزله هستند، بهتر است بدانید که قدرتمندترین امواج ELF مجموعه‌ی هارپ، تنها یک‌ده‌میلیونی‌ام امواج طبیعی خود زمین هستند.

منبع:همشهري دانستنيها